Het Ministerie van Economische Zaken publiceerde op 23 juni 2025 de internet consultatie voor de GIA (Uitvoeringswet gigabitinfrastructuurverordening). De sluitingsdatum voor deze wet is 3 augustus 2025. Dat betekent dat we nu nog een maand hebben voor de reactie. Deze uitvoeringswet implementeert de Europese gigabitinfrastructuurverordening (GIA) over maatregelen om de kosten van de uitrol van elektronische communicatienetwerken met gigabitsnelheden te verlagen. Nederland is al heel ver met de uitrol van deze netwerken, dus het zal hier niet opeens honderdduizenden extra glasvel aansluitingen en duizenden extra 5G antennes realiseren.
De consultatie vindt u op https://www.internetconsultatie.nl/uitvoeringswetgia/b1
GIA levert misschien niet meer glasvezel, maar kan het toch een kans zijn?
Met een positieve blik kan de GIA mogelijk wel een kans zijn om rond de energietransitie, ruimtelijk ordening, kabels en leidingen en nieuwbouw betere regels en samenwerking met marktpartijen en andere overheden te krijgen. De realiteit is wel dat grote delen van de verordening op 12 november 2025 van kracht worden en dat het maar de vraag is of de Uitvoeringswet dan al door het parlement is. De specifieke invulling is doorgeschoven naar de lagere regelgeving. Hierdoor zal onduidelijkheid ontstaan over wat nu in de dagelijkse praktijk precies de afspraken zijn. Dit hoeft niet tot problemen te leiden, omdat er geen heel grote wijzigingen zijn (behalve in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving), maar die keer dat iemand zich beroept op de gewijzigde wetgeving, dan kan dit tot onwenselijk “gedoe” leiden.
De hele gemeentelijke organisatie heeft er mee te maken
De VNG en GPKL werken aan een gezamenlijke reactie en hebben hiervoor uw hulp nodig, want de implementatie van de wet heeft gevolgen voor allerlei afdelingen binnen uw gemeente, zoals maar niet alleen; asset beheer, kabels en leidingen, juridische zaken, omgevingswet, bouw- en woningtoezicht, geo-informatie, ICT-systemen, gemeentelijk vervoerbedrijf, havenbedrijf en regionale samenwerkingen! We zijn er vast nog een aantal vergeten. De veranderingen zijn niet alleen intern of procedureel, maar veranderen ook hoe gemeenten samenwerken met telecombedrijven, netbeheerders energie, waterbedrijven en anderen in de ondergrond en bovengrond. De datastromen richting het Kadaster veranderen, wat op zijn minst betekent dat iedere gemeente moet onderzoeken in hoeverre zij voldoet.
Deadline 22 juli en 3 augustus
Mocht u zich bijvoorbeeld afvragen waarom we zo kort voor de deadline pas bij u komen; VNG en GPKL zijn al van voor de onderhandelingen in Brussel over de GIA bezig geweest om de scherpe kantjes weg te halen. Dat is deels gelukt, maar het Rijk wilde bij de implementatie in Nederland eerst de Uitvoeringswet uitwerken.
Afgelopen dinsdag hebben VNG en GPKL overlegd met een informele groep van gemeenten over hoe te reageren op de consultatie. Besloten is om de reactie op te splitsen in de verschillende hoofdonderdelen, die ieder voor verschillende onderdelen van gemeenten van belang zijn, waar verschillende ICT-systemen bij betrokken zijn en waar andere juridische consequenties uit komen. Wij vragen u dan ook om verschillende onderdelen langs verschillende afdelingen te sturen. Het Ministerie heeft ook nog een aantal extra vragen waar zij heeft gevraagd om antwoord, die wij hieronder zullen meenemen.
Verder vindt u de consultatiedocumenten, een impactanalyse van bureau Cebeon. Cebeon geeft aan dat de impact moeilijk is in te schatten, omdat de Uitvoeringswet nog niet bekend is en de lagere regelgeving nog niet is opgesteld.
Het doel is om 22 juli de reacties op hoofdlijnen binnen te hebben, zodat we daarna de reactie kunnen verfijnen en verbeteren om deze voor 3 augustus te verzenden.
Welke afdeling voor welke vragen?
De GIA kent vijf hoofdlijnen. Ieder van deze hoofdlijnen heeft gevolgen voor gemeenten. Het Ministerie heeft hier ook nog specifieke vragen bij voor belanghebbenden.
De implementatie van de GIA in lagere regelgeving dient nog verder te worden uitgewerkt. Hierdoor zijn de specifieke gevolgen voor gemeenten nog onbekend. Zo is pas in de consultatie formeel bekend geworden dat het Ministerie kiest voor een systeem bij het Kadaster om een deel van het CIP in te vullen. Maar de lagere regelgeving werkt dit pas precies uit. Dit is extra problematisch, omdat de verordening al wel van kracht is en rechtstreekse werking heeft. Op alle hoofdpunten geldt dat gemeenten vragen hebben over hoe en wat wanneer de lagere regelgeving nog niet klaar is en de verordening wel van kracht is. De hoofdonderwerpen, wat voorbeeld vragen en de betrokken afdelingen staan hieronder.
Uitbreiding van welke fysieke infrastructuur van overheden en netbeheerders beschikbaar is voor glasvezel en 5G.
Dit artikel gaat niet alleen over welke boven en ondergrondse infrastructuur gemeenten beschikbaar kunnen stellen. Er is ook een transparantieverplichting voor toegang tot data over welke infrastructuur er is. Dat kunnen bijvoorbeeld de ducts zijn die de afdeling verkeer en vervoer gebruikt voor de stoplichten. Maar ook verkeersportalen of gemeentelijke gebouwen, lantaarnpalen, rioolleidingen etc.
De betrokken afdelingen zijn: Gebouwbeheer, asset management, geo-informatie, ICT, riool, openbare verlichting, kabels- en leidingen, energie transitie en monumentenzorg, zie de specifieke vragen hieronder.
Vragen GIA
| Artikel 3, tiende lid Artikel 4, zevende lid Uitzonderingsmogelijkheid toegangsverplichting en transparantieverplichting (overheidsinfrastructuur) | Welke bestaande fysieke infrastructuur van overheidsinstanties zou moeten worden aangemerkt om redenen van architecturale, historische, religieuze of ecologische waarde. Welke gerechtvaardigde en evenredige redenen zijn hiervoor te geven? |
| Artikel 4, zevende lid Uitzonderingsmogelijkheid Transparantieverplichting (kosten-batenanalyse) | De GIA verplicht overheidsinstanties en netwerkexploitanten om via een centraal informatiepunt bepaalde minimuminformatie ter beschikking te stellen over hun fysieke infrastructuur (bij exploitanten: buizen, masten, kabelgoten, inspectieputten, antenne-installaties etc. en bij overheidsinstanties ook: gebouwen, daken, straatmeubilair, verkeerslichten, lantarenpalen etc.). Deze verplichting geldt niet als de verplichting tot het verstrekken van de informatie onevenredig zou zijn op basis van een door de lidstaten uitgevoerde kosten- batenanalyse. Hoe zou u deze afweging maken? |
| Artikel 4, zesde lid Artikel 6, tweede lid Uitzonderingsmogelijkheid transparantieverplichting (nationale kritieke infrastructuur) | Welke bestaande en geplande fysieke infrastructuur van overheidsinstanties zou moeten worden aangemerkt als nationale kritieke infrastructuur? Welke gerechtvaardigde en evenredige redenen zijn hiervoor te geven? Transparantie over planning van civiele werken door overheden en netbeheerders, zodat uitrol telecom er mee kan worden gecoördineerd (slim graafwerk) Dit artikel gaat niet alleen over het aankondigen van civiele werken, maar ook de uitzonderingen hierop en de wijze waarop gemeenten rekening houden in vergunningprocedures met de aankondiging van deze civiele werken Het betreft hier onder andere de afdelingen civiele werken, ruimtelijk ordening, vergunningverlening en handhaving. |
| Artikel 5, vijfde lid en artikel 6, tweede lid Uitzonderingsmogelijkheid coördinatie en transparantieverplichting (werken van beperkte omvang) | Netwerkexploitanten en overheidsinstanties moeten op grond van de GIA geplande civiele werken coördineren en transparant zijn over geplande (civiele) werken. Van deze verplichting mogen werken van beperkte omvang worden uitgesloten. Het voornemen bestaat om dit in lagere regelgeving uit te werken. Daarbij wordt op dit moment gedacht aan civiele werken die minder dan x werkdagen in beslag nemen, dan wel minder dan y euro kosten, zoals bijvoorbeeld werken die 2 werkdagen of inder in beslag nemen en die minder dan 50.000 Euro kosten. Heeft u suggesties voor de invulling van deze norm? En kunt u die onderbouwen? Versnelling van de verlening van instemming voor uitrol van glasvezel en 5G. In Nederland is er al de gedoogplicht, waardoor de uitrol van VHCN en bijbehorende faciliteiten niet onnodig kan worden beperkt. Bij de implementatie zijn het details over termijnen, het centraal informatiepunt, de beschikbare gegevens etc waar veel aandacht voor nodig is. De afdelingen zijn onder andere: kabels- en leidingen, gebiedsontwikkeling, vergunningverlening, ICT (MOOR?) etc. Een enkele gemeente gebruikt nog geen digitaal systeem voor deze procedures, dat wordt verplicht. |
| Artikel 9, eerste lid Uitzonderingsmogelijkheid vergunningplicht (VHCN uitrol) | Op grond van de GIA zijn reparatie- en onderhoudswerkzaamheden van beperkte omvang, beperkte technische verbeteringen van bestaande werken met beperkte impact en kleinschalige civiele werken niet onderworpen aan een vergunningsprocedure. Lidstaten moeten deze werken aanwijzen. Welke werken zouden hier moeten worden aangewezen? Kan hier dezelfde systematiek als bij de vorige vraag worden gebruikt dus: civiele werken die minder dan x werkdagen in beslag nemen, dan wel minder dan y euro kosten? Nota bene: de werken die zijn vrijgesteld ten aanzien van de transparantie van civiele werken hoeven niet dezelfde werken te zijn die vrijgesteld zijn van vergunning. Er spelen immers andere vragen: heeft het zin bij deze werken mee uit te rollen, respectievelijk is een vergunning nodig gezien, bijvoorbeeld, de impact van de werken op de veiligheid en de bereikbaarheid |
12 februari 2026
Per 12 februari 2026 dient elke aanvraag voor een bouwvergunning voor nieuwbouw en grootschalige renovatie “glasvezelklaar” te zijn.
Er is toegezegd door het Rijk dat de daarvoor benodigde nationale norm voor 12 november 2025 klaar zal zijn. In de Memorie van Toelichting wordt hierover uitleg gegeven. Het Besluit Bouwwerken Leefomgeving dient hiervoor te worden aangepast. De afdelingen bouw en woningtoezicht en omgevingswet zijn hierbij betrokken.
Voor de eerste 3 punten geldt dat de GIA eist dat er een Centraal Informatie Punt (CIP) is via welke de aanwezigheid van infrastructuur en de planning van werkzaamheden inzichtelijk is en waar digitaal een vergunning/toestemming kan worden aangevraagd. Dat CIP hoeft geen landelijk systeem te zijn. Het kan ook uit meerdere lokale systemen bestaan, waar bijvoorbeeld via het Ondernemersplein naar wordt verwezen.
- Dit vergt voor ieder van die punten dat er gekeken moet worden naar landelijke koppelingen naar het Kadaster, die er nu mogelijk nog niet zijn.
- De afdeling ICT in samenspraak met alle andere afdelingen
Hoe nu verder met de consultatie GIA?
Wij begrijpen dat het allemaal kort dag is. Dus we hebben liever uw reactie snel en misschien niet perfect, dan te laat en perfect. U kunt de reactie doen toekomen aan ondergetekenden. Wij zullen aan eenieder die een reactie stuurt de eerste versie van de reactie doen toekomen. De bedoeling is dat er dan 1 revisie komt en daarna een informele consultatie reactie. Een eigen reactie van uw gemeente op de consultatie is ook mogelijk en wordt op prijs gesteld. Dit laat zien dat de VNG en GPKL het geluid van hun achterban ook vertegenwoordigen.