De provincie Gelderland moet regie voeren op de energietransitie om netcongestie zoveel mogelijk te voorkomen. Dat is een van de aanbevelingen in een rapport over de provinciale energie-infrastructuur tot 2050. Tegelijkertijd kondigt de provincie aan een coördinerende rol te gaan spelen in het windbeleid.
De Systeemstudie Gelderland is uitgevoerd in opdracht van de provincie Gelderland, Liander, Gasunie en Tennet. Uitvoering was in handen van Berenschot en Witteveen+Bos. Deze vrijdagochtend verscheen een persbericht van de provincie online met een link naar de samenvatting van het onderzoek, maar na enkele uren waren deze weer verdwenen. Een woordvoerder van de provincie kon niet uitleggen hoe dat kwam. De samenvatting is bij dit artikel gevoegd.
Afhankelijk van de scenario’s die de komende jaren worden gevolgd zal netcongestie in grote mate verschillen, zo stelt de studie. Om congestie zoveel mogelijk te voorkomen, kunnen pieken in vraag en aanbod het beste bij de bron worden opgevangen, bijvoorbeeld door middel van batterijopslag. Dat betekent dat dit gebeurt in het regionale distributienet dat wordt beheerd door Liander, en dit druist volgens de onderzoekers in tegen het huidige beleid waarin het handhaven van balans in het net is toegewezen aan de beheerder van het landelijke hoogspanningsnet, Tennet. “Het (deels) plaatsen van deze benodigde systeemflex in het regionale distributienet leidt ertoe dat een groot aantal knelpunten opgelost kan worden”, stellen de onderzoekers. “Het realiseren van deze benodigde hoeveelheid systeemflex is een grote uitdaging, zowel voor wat betreft technologie, wet- en regelgeving, organisatie als financieel.”
Knelpunten die in de onderzochte scenario’s in het hoogspanningsnet van Tennet zichtbaar zijn, kunnen voor een groot deel worden opgelost door het anders inrichten van het hoogspanningsnet. Een oplossing ligt, stellen de onderzoekers, in het openen van meer verbindingen tussen het regionale 150 kV-net en het bovenliggende 380 kV-net dat het met de rest van het land verbindt. Het toeval wil dat Tennet enkele maanden terug aankondigde dat het bestaande 150 kV-net in Flevoland, Gelderland en Utrecht inderdaad meer verbindingen krijgt met het 380 kV-net. Dan kan de stroom op zonnige en winderige dagen makkelijker het 380 kV-net op.
Advies aan provincie
De studie geeft de provincie een viertal specifieke aanbevelingen mee, waarover de provincie in haar persbericht stelt: we gaan ermee aan de slag. De eerste aanbeveling is het zoveel mogelijk fysiek bij elkaar brengen van vraag en aanbod van energie zodat transport niet nodig is. Vervolgens moet er een goede balans komen tussen wind- en zonne-energie omdat deze aanvullende productieprofielen hebben, dat wil zeggen: ze produceren zelden tegelijk op volle kracht maar vullen elkaar aan. Om dezelfde reden moeten wind- en zonneparken zoveel mogelijk achter één aansluiting, om zo de netaansluiting efficiënt te gebruiken. Als laatste moeten zonnepanelen van zonneparken zoveel mogelijk in een oost/west-opstelling worden geplaatst opdat productie over de dag wordt gespreid.
Naar een provinciaal windbeleid
Gedeputeerde Staten hebben deze week al deels actie ondernomen. Het provinciale bestuur wil het provinciale beleid aangaande windenergie aanpassen om enerzijds maatschappelijke onrust weg te nemen, en anderzijds maatschappelijke kosten voor verzwaring van het elektriciteitsnet zo laag mogelijk te houden. “Een evenwichtige verdeling tussen zonne- en windprojecten heeft daarbij een positief effect”, schreef GS afgelopen woensdag in een brief aan Provinciale Staten, waarmee het in overleg wil.
Aanleiding voor de brief is onder meer dat de provincie niet wil worden meegezogen in lokale ophef rond geplande windparken. “Op dit moment spelen er een paar projecten in Gelderland waarbij de gemeente een windproject niet wil of kan realiseren”, schrijft de provincie in het bijgaande persbericht. Als vervolgens de initiatiefnemers zich tot de provincie wenden, moet deze op basis van het huidige beleid de aanvraag in behandeling nemen. “Zijn er geen ruimtelijke of wettelijke belemmeringen dan kan het windproject doorgaan.” Daarmee kunnen gemeente en provincie tegenover elkaar komen te staan, en dat wil GS voorkomen want “het tegengaan van klimaatverandering en de overstap op duurzame energie vragen om een eendrachtige en krachtige overheid”.
Een concreet probleem in deze categorie is nu bijvoorbeeld het geplande windpark Wijchen A50 nabij de brug over de Maas. De gemeente Wijchen heeft ‘nee’ gezegd, waarop de initiatiefnemer naar de provincie is gestapt en gevraagd heeft om een provinciaal inpassingsplan. Daarmee zou de lokale politiek buiten spel komen te staan. Provincie is positief over het windpark, en is nu in conflict met de lokale politiek.
GS willen dus de afspraken die momenteel in de regionale energiestrategieën in Gelderland worden gemaakt over hernieuwbare energie verankeren in het provinciale beleid, opdat het beleid op de twee bestuursniveaus elkaar niet bijt. Provincie en gemeenten kunnen dan één lijn trekken ten opzichte van initiatiefnemers van hernieuwbare energieprojecten.
Bron: Energeia, 12 november 2021