De Gigabit Infrastructure Act (GIA) is deze maand officieel in werking getreden. Deze Europese verordening moet de uitrol van snelle digitale communicatienetwerken – zoals glasvezel en 5G – versnellen en betaalbaarder maken. Hoewel de nationale uitvoeringswet GIA in Nederland nog niet volledig van kracht is, is de Europese verordening zelf al rechtstreeks toepasbaar. Dat betekent dat overheidsinstanties nu al rekening moeten houden met nieuwe verplichtingen.
In dit artikel zetten we op een rij wat de inwerkingtreding van de GIA betekent voor overheidsinstanties, met speciale aandacht voor gemeenten. Ook verwijzen we naar de uitgebreide factsheet, waarin de gevolgen van de late inwerkingtreding overzichtelijk zijn uitgewerkt.
Wat betekent het dat de GIA in werking is getreden?
De GIA bevat regels die zijn gericht op het:
- verlagen van kosten bij de aanleg van netwerken met zeer hoge capaciteit
- bevorderen van gedeeld gebruik van bestaande fysieke infrastructuur
- verbeteren van de coördinatie van civiele werken
- stroomlijnen van vergunningprocedures
- waarborgen dat gebouwen geschikt zijn voor snelle digitale netwerken
Door de directe werking van de verordening zijn deze verplichtingen al van toepassing, ook al moet de Nederlandse wetgeving die uitvoering geeft aan de GIA nog worden afgerond.
Gevolgen voor overheidsinstanties en gemeenten
Voor veel overheidsinstanties en gemeenten betekent de inwerkingtreding van de GIA dat er nu al nieuwe verantwoordelijkheden gelden. De belangrijkste gevolgen zijn:
Toegang tot fysieke infrastructuur
Overheidsinstanties moeten redelijke verzoeken om toegang tot bestaande openbare fysieke infrastructuur toestaan. Alleen onder specifieke gronden mag zo’n verzoek worden geweigerd.
Coördinatie van civiele werken
Er geldt een verplichting om redelijke verzoeken tot coördinatie van civiele werken te honoreren. De mogelijkheden voor vrijstelling zijn afhankelijk van nog te publiceren nationale regelgeving.
Transparantie over infrastructuur
De verplichting om informatie over bestaande en geplande fysieke infrastructuur te delen is pas volledig uitvoerbaar als de landelijke centrale informatiepunten zijn ingericht. Toch moeten overheidsinstanties zich al voorbereiden op deze verplichting.
Vergunningprocedures
Gemeenten moeten rekening houden met verplichte doorlooptijden, kostennormen en voorwaarden zoals beschreven in de GIA.
Binnenhuisbekabeling bij nieuwbouw
Vanaf februari 2026 moeten nieuwbouwprojecten voldoen aan GIA-eisen voor fysieke binnenhuisinfrastructuur. Nationale normen en wijzigingen in het Bbl zijn in voorbereiding.
Stand van zaken uitvoeringswet GIA
De Ministerraad heeft op 7 november 2025 het conceptwetsvoorstel voor de uitvoeringswet GIA aangenomen, zie de besluitenlijst. Dit wetsvoorstel geeft uitvoering aan de verordening, wijzigt de Telecommunicatiewet en regelt toezicht en handhaving. Het voorstel wordt nu voor advies voorgelegd aan de Afdeling advisering van de Raad van State.
Totdat de uitvoeringswet volledig in werking treedt, geldt de GIA al, maar zijn niet alle onderdelen direct uitvoerbaar. Dit vraagt extra aandacht van overheidsinstanties in de dagelijkse praktijk.
Lees de volledige factsheet
We hebben eerder een factsheet geplaatst over de gevolgen van de late inwerkingtreding van de GIA voor overheidsinstanties. Deze factsheet geeft een helder overzicht van alle verplichtingen en aandachtspunten per onderwerp.