Om ook in de komende jaren een stabiel systeem te kunnen garanderen neemt de behoefte aan flexibel inzetbaar vermogen in het elektriciteitsnet sterk toe. Batterijen gaan hierin een grote rol spelen volgens TenneT. In 2030 is er naar verwachting 9 GW batterijcapaciteit aangesloten op het hoogspanningsnet. Deze batterijcapaciteit moet effectief worden verdeeld over het land. Dat stelt TenneT in het nieuwste position paper met de titel ‘TenneT’s position on Battery Energy Storage Systems (BESS)’. Het document geeft marktpartijen en betrokken overheden inzicht in de toepassing van grote batterijen (>70 MW) op het hoogspanningsnet.
BESS gaat een belangrijke rol spelen bij het handhaven van stabiliteit in het elektriciteitsnet, onder andere voor spanningshuishouding, dyamische stabiliteit, regel- en reservevermogen en redispatch). Daarnaast liet het rapport ‘Monitoring Leveringszekerheid 2022’ in januari al zien dat de leveringszekerheid vanaf 2030 afneemt. In het basisscenario werd de leveringszekerheidsnorm van 4 uur, met een half uur overschreden tot een niveau van 4,5 uur. Zoiets was nog niet eerder voorgekomen.
“Ons energiesysteem is aan het veranderen en bestaat uit steeds meer hernieuwbaar opgewekte elektriciteit. Én steeds minder uit conventionele opwek uit bijvoorbeeld gas en kolen. Het toekomstige systeem wordt hierdoor veel dynamischer en minder regelbaar. In een duurzaam systeem is opslag essentieel. Om in de toekomst dit systeem in balans te houden, vormen batterijen een belangrijke oplossing. Ze kunnen zeer goed omgaan met het dynamische karakter van hernieuwbare energie doordat ze heel snel kunnen reageren.” – Maarten Abbenhuis, COO TenneT
Een belangrijke oorzaak voor die verandering is dat elektriciteitscentrales in 2030 geen steenkolen meer mogen stoken. De vraag naar flexibel verbruik van elektriciteit stijgt, met name door de aanhoudende groei van energieproductie uit zon en wind. Het aanbod van flexibele vermogens ontwikkelt zich echter vooralsnog minder snel; de groei van waterstofproductie vraagt meer tijd en ook flexibele vraag (‘Demand Side Response’) is dan nog niet omvangrijk genoeg. Industrieën zijn de afgelopen decennia juist ingericht op verbruik van een constant vermogen, een baseload. Met 9 GW aan batterijen in 2030 kan een groot deel van de behoefte aan flexibiliteit worden gedekt. Om dergelijke vermogens aan batterijen aan te kunnen sluiten en effectief in te kunnen zetten is het cruciaal dat deze op de juiste locatie op het hoogspanningsnet van TenneT worden aangesloten.
Vermogen per provincie
Met een kaart van Nederland geeft TenneT per provincie aan hoeveel opslagcapaciteit er straks nodig is voor systeemstabiliteit. TenneT doet de komende maanden nader onderzoek naar de praktische uitvoerbaarheid om deze maatschappelijke opgave vorm te geven. Het position paper is dus een eerste stap op weg naar grootschalige batterijcapaciteit in het elektriciteitsnet.
Stap voor stap
TenneT kiest er doelbewust voor om nu al helderheid te geven over de mogelijkheden voor grootschalige batterijopslag. Stap voor stap wordt duidelijk waar, wanneer en welke faciliteiten nodig of gewenst zijn. Gemeenten en provincies kunnen daarop, samen met marktpartijen, anticiperen om tijdig de processen voor ruimtelijke ordening en vergunningen te doorlopen. Zodat batterijopslag operationeel ingezet kan worden zodra dat nodig is, om de efficiëntie van het elektriciteitsnet te verbeteren.
BESS Zeer geschikt met ultrasnelle responstijden
TenneT heeft in de nabije toekomst behoefte aan flexibele capaciteit in het systeem. Het is niet aan de hoogspanningsnetbeheerder, maar aan de markt om oplossingen daarvoor te ontwikkelen. BESS staat in dit position paper centraal omdat het technisch en economisch de meest geschikte optie lijkt. BESS heeft namelijk ultrasnelle responstijden en is daarmee zeer geschikt voor systeemstabiliteitsdiensten
Kaart Batterijen op het hoogspanningsnet 2030
Bron: Tennet, 19 juni 2023