Tennet gaat vanaf december congestiemanagement toepassen in Noord-Brabant en Limburg. Daarmee kan de hoogspanningsnetbeheerder naar eigen zeggen 1.700 MW aan extra transportcapaciteit vrijspelen, zodat er weer ruimte op het net is voor grootverbruikers die een nieuwe of grotere aansluiting willen. Ook is er weer ruimte voor een aantal, maar zeker niet alle wind- en zonneparken die in de provincies gepland staan.
Afgelopen juni werd duidelijk dat in de provincies Noord-Brabant en Limburg sprake is van structurele congestie in het hoogspanningsnet, zowel voor verbruikers van elektriciteit als voor producenten die elektriciteit aan het net willen leveren. Tennet werkt aan de fysieke verzwaring en uitbreiding van het elektriciteitsnet, maar die structurele oplossing laat voor Noord-Brabant tot 2025 op zich wachten en voor Limburg tot minimaal 2027.
In afwachting daarvan kan er wel tijdelijk extra transportcapaciteit gecreëerd worden door het toepassen van congestiemanagement, maakt Tennet deze vrijdag bekend. Congestiemanagement houdt in dat netgebruikers tegen betaling het elektriciteitsnet ontlasten door op drukke momenten geen of minder elektriciteit af te nemen of in te voeden. Uit het onderzoek dat Tennet de afgelopen maanden heeft uitgevoerd, blijkt dat in de twee provincies voldoende mogelijkheden zijn om dit systeem toe te passen.
Voor grootverbruikers van elektriciteit kan door middel van congestiemanagement 722 MW aan capaciteit vrijgespeeld worden. Deze extra ruimte op het net betekent volgens manager netstrategie Daimy Abdoelkariem van Tennet dat er voor alle grootverbruikers die op 9 juni in de wachtrij stonden -het moment van de vooraankondiging voor structurele congestie- vanaf december weer voldoende netcapaciteit is. Namens netbeheerder Enexis maakt woordvoerder Tim van Ham daarbij wel het voorbehoud dat er nog geen zekerheid is dat het ook allemaal past op het onderliggende middenspanningsnet. “Het zou kunnen dat er nu in een aantal gebieden congestie ontstaat in de onderliggende netvlakken, dat moeten we nog goed doorrekenen.”
Voor producenten -in de praktijk gaat het daarbij om wind- en zonneparken- biedt congestiemanagement 960 MW aan extra invoedcapaciteit. Voor wind- en zonneparken is er nog altijd sprake van een capaciteitstekort: de 960 MW die wordt vrijgespeeld is niet genoeg om alle partijen in de wachtrij aan te sluiten. In totaal is de vraag naar transportcapaciteit van nieuwe wind- en zonneparken namelijk zo’n 4 GW, zegt Abdoelkariem. “Dat is wel op basis van de offerte-aanvragen, dat zijn dus niet allemaal concrete aansluitverzoeken.”
Veel batterij-aanvragen
Een fors deel van de vraag naar transportcapaciteit die in juni tot de vooraankondiging van congestie leidde, was afkomstig van batterijen, zegt Abdoelkariem. Tot 9 juni is bij Enexis voor 580 MW aan transportcapaciteit aangevraagd voor batterijen, waarvan het merendeel in Limburg. “Na 9 juni is dat nog verder opgelopen, in het Enexis-net met nog eens 600 MW en bij Tennet met 860 MW.”
Deze batterij-aanvragen heeft Tennet bij het congestie-onderzoek buiten beschouwing gelaten, omdat een codewijzigingsvoorstel in voorbereiding is met als doel om zogenoemde non-firm ATO’s mogelijk te maken. Dit zijn aansluit- en transportovereenkomsten (ATO’s) waarbij de gecontracteerde capaciteit niet gegarandeerd is. Voor batterijen is dit doorgaans geen probleem, omdat ze erg flexibel zijn en daarmee juist een rol kunnen spelen in het ontlasten van het net.
Op dit moment is het volgens de bestaande wet- en regelgeving nog zo dat een batterij recht heeft op gegarandeerde transportcapaciteit, zowel voor het afnemen als voor het terugleveren van elektriciteit. Die capaciteit is dan gecontracteerd en kan niet meer gebruikt worden door andere partijen. Een batterij telt daardoor voor de transportcapaciteit eigenlijk mee als reguliere afname én als reguliere teruglevering, en verergert daarmee op papier de congestie. De mogelijkheid om een non-firm ATO af te sluiten, zal ervoor zorgen dat een batterij alleen gebruik kan maken van het net als er ruimte is. Volgens Abdoelkariem zal in oktober hiervoor een codewijzigingsvoorstel worden ingediend.
Nieuwe spelregels
Tennet heeft bij het congestie-onderzoek gebruik gemaakt van de nieuwe spelregels voor congestiemanagement, die toezichthouder ACM afgelopen voorjaar heeft gepubliceerd. Deze regels treden in november in werking, en Tennet verwacht in december van start te kunnen gaan met congestiemanagement. “We hebben nog wat tijd nodig om het voor te bereiden, eind november verwachten we dat de systemen gereed zijn om te beginnen.”
De nieuwe regels bieden volgens netstrateeg Frank Westhoek “veel meer mogelijkheden”. De extra ruimte die nu op het net gecreëerd kan worden is te danken aan zowel centrale als decentrale productie-installaties, terwijl het onder de oude regels lastiger was om ook decentrale productie-installaties als wind- en zonneparken te laten deelnemen aan congestiemanagement.
Niet alle nieuwe mogelijkheden kan Tennet al direct benutten. Zo wordt in eerste instantie in Limburg en Noord-Brabant de flexibiliteit van stroomverbruikers nog niet benut. Dat heeft te maken met het feit dat installaties alleen kunnen deelnemen aan congestiemanagement als ze op afstand zijn aan te sturen, en dat is bij verbruiksinstallaties vaak niet het geval. Ook is de rol van congestiemanagement service provider (CSP), een nieuwe rol die met de nieuwe spelregels van de ACM is geïntroduceerd.
De uitkomsten van het nu uitgevoerde congestie-onderzoek zien Westhoek en Abdoelkariem dan ook als “een fotomoment”: in de toekomst kan er meer flexibiliteit bijkomen en kunnen mogelijk meer partijen deel gaan nemen aan congestiemanagement.
€23 mln per jaar
Tennet verwacht aan het congestiemanagement in Limburg en Noord-Brabant in totaal zo’n €23 mln per jaar aan kosten te maken, doordat deelnemers betaald moeten worden voor de bijdrage die ze leveren aan het ontlasten van het net. Om de capaciteit van het net structureel te vergroten, investeert Tennet de komende tien jaar omgeveer €2 mrd in beide provincies. Zo’n tien grote netversterkingsprojecten zijn al in uitvoering, nog eens twintig zitten in de planning.
Bron: Energeia, 9 september 2022
Foto: Chris Pennarts