Geothermische bronnen, thermische opslag, waterwinning, ze zijn allemaal belangrijk voor onze primaire levensbehoeften. Maar zitten ze elkaar niet in de weg? Dat was een belangrijk thema tijdens het Nationaal Congres Bodemenergie in Utrecht.
Tijdens dit congres, georganiseerd door de Utrechtse Aardwetenschappen Vereniging, in samenwerking met Geothermie Nederland en de branchevereniging Bodemenergie, kwamen professionals, onderzoekers én studenten samen om geïnformeerd te worden over de laatste ontwikkelingen op het gebied van warmte/koudeopslag en thermische energie.
Uitdagingen
De dag werd geopend door Ruud Cino, MT-lid bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en waarnemend directeur transitie diepe ondergrond. En die ondergrond wordt niet alleen gebruikt voor de productie van energie, maar ook voor warmte- en koudeopslag en waterwinning. Door de groei van deze systemen én verwachte drinkwatertekorten door klimaatverandering zal de bodem een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Cino constateert wat uitdagingen.
Cino: “De warmtetransitie is uitdagend, zeker nu we midden in een klimaat- en energiecrisis zitten. In 2021 werd 918 PJ warmte gebruikt en dat betekent dat de helft van Nederlands energieconsumptie hierheen ging. 46 Procent van deze warmte wordt gebruikt in de gebouwde omgeving. Om dit warmtegebruik meer duurzaam te maken bewandelen we drie routes: groen gas en waterstof, all-electric en collectieve systemen waarbij geothermie en warmteopslag mogelijke bronnen zijn.”
Dilemma’s
“Er zijn veel dilemma’s. Zo moet de industrie keuzes gaan maken voor groen gas, waterstof of all-electric, maar de infrastructuur is er nog niet. Zelfs alle investeringen die momenteel gedaan worden zijn niet voldoende om dit probleem op te lossen. Maar de gebouwde omgeving blijkt de hardste noot om te kraken. Aangezien deze tak zeer zichtbaar is, is het de politiek er alles aan gelegen hier oplossingen voor te vinden, maar dan wordt het nu wel tijd dat ze een tandje bij zetten.”
Ook is er nog veel onzeker over het gebruik van waterstof in de gebouwde omgeving en ziet Cino voor 2030 nog geen grote ontwikkelingen voor deze groep. Voor transport en industrie ziet hij wel mogelijkheden. Al zijn er uiteraard hoofdbrekens zoals kosten, veiligheid, infrastructuur, opslag en wil men, als er eventueel waterstof gaat worden ingevoerd, niet afhankelijk worden van een land, zoals dat nu met Russisch gas het geval is.
‘Laat de warmtetransitie niet alleen over aan de gemeenten’
Hij vervolgt: “Je kunt de warmtetransitie niet alleen over laten aan de gemeenten, daarvoor is het te ingewikkeld. Neem bijvoorbeeld de warmtenetten, een prachtige mogelijkheid, maar hoe begin je met de aanleg als je nog geen klanten hebt, geen financiële zekerheid of nog niet zeker bent van de bron? Hier moet de overheid serieus naar kijken, anders komt het niet van de grond. Gemeenten hebben hier vaak geen expertise in en moeten goed worden begeleid.”
“Geothermie komt wel goed van de grond bij tuinbouwbedrijven, maar in de gebouwde omgeving wil het nog niet goed lukken. Dit heeft vooral te maken met de onmogelijkheid in aanmerking te komen voor SDE++-subsidie. Dit gaat volgend jaar, met de komst van speciale hekjes voor techniekgroepen, veranderen en ik hoop ten zeerste dat dit van positieve invloed zal zijn.”
Nerveuze provincies
“Momenteel veroorzaken nog veel provincies oponthoud bij het geven van vergunningen voor het plaatsen van geothermische doubletten. Er is veel angst voor problemen met het drinkwater, terwijl geothermische bronnen nooit in het drinkwatergebied geboord worden. Maar door de klimaatverandering is een mogelijk drinkwatertekort een serieus probleem aan het worden en dit maakt de provincies nerveus. Het mogelijke tekort kan ertoe leiden dat waterwinningsbedrijven wellicht op andere plekken willen gaan winnen, en wat als daar dan een geothermische installatie staat? In de politiek wordt drinkwater belangrijker gevonden dan warmte.”
“En dan hebben we het nog niet eens gehad over opslag van groen gas of waterstof. Opslag van waterstof in de oude gasvelden ligt precair omdat de inwoners daar al genoeg hebben meegemaakt. Opslaan off shore is ook een mogelijkheid die momenteel nog onderzocht wordt, maar het ziet er naar uit dat dit enorm duur is. Alle bodemlagen zijn nodig voor de energietransitie. De ondergrond gaat meer en meer belangrijk worden. Maar wie neemt er verantwoordelijkheid voor?”
Bron: Warmte365, 20 juli 2022