Toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) verwacht in 2024 een verdubbeling van de netwerktarieven voor Tennet-klanten, en ook kleinzakelijke klanten en consumenten zullen fors meer transportkosten gaan betalen. Dat komt onder andere door de hoge energieprijzen, waardoor ook de netbeheerders meer kosten maken, en door een gerechtelijke uitspraak die de ACM verplichtte de methodebesluiten voor de lopende reguleringsperiode aan te passen.
De tarieven van de netbeheerders worden jaarlijks vastgesteld op basis van een rekenmethode die door de ACM is vastgelegd in een methodebesluit. Netbeheerders doen zelf in het najaar een tarievenvoorstel dat door de ACM wordt gecontroleerd, waarna de toezichthouder meestal rond eind november de tarieven voor het daaropvolgende jaar vaststelt. De voorstellen van de netbeheerders voor de tarieven van 2024 worden pas volgende maand verwacht, maar de ACM ziet aanleiding om deze woensdag al met een waarschuwing te komen dat de tarieven naar verwachting flink zullen stijgen.
In 2023 betaalden alle gebruikers van de regionale elektriciteits- en gasnetten en het landelijke hoogspanningsnet (de tarieven voor het landelijke gasnet worden op een ander moment vastgesteld) samen in totaal €7,3 mrd aan transportkosten. In 2024 zal dit volgens de ACM stijgen naar €9,6 mrd. De grootste kostenstijging komt voor rekening van de klanten van Tennet; zij gaan gezamenlijk twee keer zoveel transportkosten betalen, van €1,3 mrd naar €2,6 mrd. Voor de regionale netten gaat het om een stijging van €6 mrd naar €7 mrd. Onderaan de streep verwacht de ACM dat huishoudens gemiddeld €8 per maand meer zullen betalen voor het transport van gas en elektriciteit.
Op zichzelf is het weinig verrassend dat de kosten voor het netbeheer stijgen. Onder meer door de aanleg van het net op zee en de almaar oplopende investeringen in uitbreiding van de elektriciteitsnetten zit er hoe dan ook een stijgende lijn in de transportkosten die afnemers de komende jaren moeten betalen. De tarieven van 2024 zullen echter vanwege enkele bijzonderheden nog harder stijgen.
Hoge inkoopkosten
Ten eerste zorgen de hogere energieprijzen er sinds 2022 voor dat de netbeheerders meer kosten maken voor het inkopen van energie voor netverliezen, balansvermogen en redispatch. Dat laatste is een vergoeding die Tennet aan marktpartijen betaalt om in een bepaald gebied meer of minder elektriciteit te produceren of gebruiken, om daarmee overbelasting van het transportnet te voorkomen. Als de marktprijs voor energie hoog is, moet ook Tennet meer betalen voor zulke diensten. Om te voorkomen dat die stijgende kosten een remmend effect hebben op de investeringen, heeft de ACM eerder al besloten dat Tennet in 2024 een deel van deze kosten vergoed krijgt via een voorschot.
De regionale netbeheerders kregen in 2023 al een voorschot voor inkoopkosten die gemaakt werden in 2022 en 2023, maar hebben in 2024 te maken met de eerste definitieve verrekening van de hogere energie-inkoopkosten. De kosten die in 2022 zijn gemaakt, worden namelijk in 2023 definitief vastgesteld door middel van nacalculatie, en in 2024 verrekend in de tarieven.
Aanpassing methodebesluiten
Een andere oorzaak van de extra kostenstijgingen in 2024 is een uitspraak van het College van beroep voor het bedrijfsleven (CBB) van begin juli. Naar aanleiding van die uitspraak moest de ACM de methodebesluiten voor de lopende reguleringsperiode (2022-2026) zo aanpassen dat de regionale netbeheerders en Tennet meer financiële ruimte krijgen om investeringen te doen. Deze extra inkomsten, van in totaal €2 mrd voor de regionale netbeheerders en €200 mln voor Tennet, moeten via de tarieven verdiend worden.
De ACM maakt nu bekend dat deze extra inkomsten voor de regionale netbeheerders uitgesmeerd worden over de resterende drie jaren van deze reguleringsperiode. Komend jaar wordt €500 mln extra financiële ruimte gecreëerd, wat betekent dat in 2025 en 2026 in totaal nog €1.500 mln aan extra inkomsten uit de netwerktarieven moet komen. Voor Tennet wordt de €200 mln aan extra inkomsten wel in zijn geheel in 2024 in de tarieven verwerkt.
Bron: Energeia, 20 september 2023